Ήθη και Έθιμα

α.ΤΑ ¨ΤΕΛΕΙΩΜΑΤΑ¨

    Παλιά ο γάμος ήταν στα ¨χέρια¨ του συμπεθεροκόπου. Πολλές φορές ένας γάμος εξαρτιόταν από την ικανότητά του. Από την ικανότητά του να ¨πείσει¨ ή να ¨διαπραγματευτεί¨ με επιτυχία την προίκα, ηλικία κλπ. Σε κάθε περίπτωση ο γάμος περνούσε από τον συμπεθεροκόπο ακόμη και αν ο νέος είχε διαλέξει την καλή του. Δεν μπορούσε να πάει ο ίδιος να την ζητήσει απ’ τους γονείς της. Έπρεπε να το μεταφέρει ο ¨τρίτος¨ άνθρωπος, έστω και αν στο διάστημα είχαν αναπτυχθεί ακόμη και κάποιες σχέσεις. Βέβαια το σημείο αυτό, δηλαδή η ύπαρξη έρωτα και σχέσεων ήταν ¨σοβαρότερο¨. Γι αυτό θα μιλήσουμε παρακάτω.

    Όλα λοιπόν μέσω του συμπεθεροκόπου, του προξενητή, του προξενιού, της πρότασης γάμου, που μεταφερόταν από το μέρος του άντρα προς το μέρος της γυναίκας και ποτέ αντίθετα!

    ¨Στου ανύπαντρου (κοριτσιού) την πόρτα, πεζοί- Καβαλαραίοι¨. Η λαική αυτή φράση είναι χαρακτηριστική. Δείχνει τα προξενιά που πηγαίνουν στο ανύπαντρο κορίτσι από φτωχούς ή πλούσιους, ωραίους ή άσχημους.

    Για δε τον πλούσιο αλλά άσχημο που έπαιρνε την φτωχή αλλά μορφονιά, ο λαός από λόγους συμπόνοιας ¨κατηγορούσε¨ τα πλούτη και αυτόν που τα είχε με τα αντιπροσωπευτικότατα αυτά λόγια: ¨Το καλό το μήλο, το γουρούνι το τρώει!¨.

    Αφού ενημερωνόταν λοιπόν ο συμπεθεροκόπος, στο τι να πει, τι να ζητήσει (για προίκα) έφτανε στο σπιτικό της κόρης. Οι γονείς ακούοντας τον λόγο της επίσκεψης έλεγαν ¨ευχαριστούμε για την τιμή¨. Όποτε τα κατάφερνε (με την πρώτη ή δεύτερη επίσκεψη κλπ) επέστρεφε στον γαμπρό για να μεταφέρει ότι ¨έγινε δεκτό¨. Όμως δεν τελείωνε το θέμα εκεί. Και αυτό αφορούσε την περίπτωση που οι δύο νέοι δεν γνώριζαν ο ένας τον άλλον, (νέοι κυρίως από διαφορετικά χωριά). Πριν δε, δώσουν οι συμπέθεροι τα χέρια, δηλαδή οι εκατέρωθεν γονείς, προηγούντο τα  ¨ιδώματα¨. Η συνάντηση δηλαδή γαμπρού και νύφης σε ένα συγγενικό συνήθως σπίτι για να γνωριστούν. Εκεί λοιπόν έβλεπε ο ένας τον άλλον, που ¨έντεχνα¨ τους άφηναν και κανά δύο λεπτά μόνους!. Εκεί παιρνότανε η μεγάλη απόφαση, η οποία όμως μεταφερόταν όχι εκείνη τη στιγμή αλλά την επομένη ή την μεθεπομένη, για λόγους τυπικούς, είτε ήταν ¨ναι¨ είτε ήταν ¨όχι¨ και πάντα μέσω του συμπεθεροκόπου!.

    Τα ¨ιδώματα¨ δεν ήταν απαραίτητα στην περίπτωση δύο συγχωριανών. Έτσι μετά το ¨είμαστε δεκτοί¨ ο συμπεθεροκόπος έκλεινε το ραντεβού για τα ¨τελειώματα¨. Μεταξύ όμως του ¨είμαστε δεκτοί¨ και ¨τελειωμάτων¨ μεσολαβούσε κάτι άλλο πολύ σημαντικό: Η σύνταξη του προικοσύμφωνου!.

    Στα ¨τελειώματα¨, ερχόταν στο σπίτι της μέλλουσας πλέον νύφης, το συμπεθεριό, δηλαδή ο γαμπρός, οι γονείς του, τα αδέλφια του, κάποιος ή κάποιοι από τους πλέον στενούς συγγενείς (θείοι του γαμπρού) και βέβαια ο συμπεθεροκόπος, που φέρνοντας την ¨αποστολή¨ σε αίσιο πέρας είχε κερδίσει και την αλλαξιά!. (πουκάμισο ή πιτζάμες συνήθως, σαν δώρο, το οποίο ήταν υποχρέωση απ’την πλευρά της νύφης).

    Παράλληλα, στο σπίτι της νύφης είχε γίνει και μια μικροετοιμασία αναμένοντας το συμπεθεριό. Έτσι, για ένα κρασί!. Εκεί λοιπόν στη συνάντηση, έδιναν τα χέρια οι γονείς και ο γαμπρός φιλούσε τη νύφη στο πρόσωπο, ασημώνοντάς την με μία ή περισσότερες λίρες, ανάλογα με την οικονομική ευχέρεια που είχε ή και καθόλου!.

    Στη συζήτηση που ακολουθούσε παίρνονταν δύο ¨αποφάσεις¨ τις περισσότερες φορές. Η μία είχε λόγους οικονομικούς. Απευθυνόμενος στον συμπέθερό του, ο πατέρας της νύφης έλεγε: ¨Συμπέθερε, τι λές; Δεν περνάμε και τις βέρες;¨. Ο πατέρας του γαμπρού συμφωνούσε. Σπάνια αρνιόταν. ¨Σύμφωνοι, συμπέθερε¨. Και από κάποιο παντρεμένο ζευγάρι, έπαιρνε τις βέρες και στο εικόνισμα που του έφερναν, σταυρώνοντάς τες στο όνομα της Αγίας Τριάδας, τις περνούσε στο χέρι των δύο νέων, ευχόμενος ¨να ζήσουν¨. Έτσι μαζί με τα ¨τελειώματα¨ γίνονταν και τα ¨αραβωνιάσματα¨ αποφεύγοντας τα έξοδα κανονικών αραβώνων.

   Η δεύτερη απόφαση που έβγαινε από τη συζήτηση ήταν αυτή του ορισμού της ημερομηνίας του γάμου, απόφαση που ετηρείτο απαρέγκλητα!.

   Μετά και την αρραβώνα γενικά, ο γαμπρός μπορούσε να επισκέπτεται το σπίτι της μνηστής του. Πρώτη δε ενέργειά του, ήταν να βγουν μαζί να παραγγείλουν τις βέρες και να ¨ψωνίσει της νύφης¨, φόρεμα κλπ. Στο διάστημα του αρραβώνα η νύφη απαραίτητα κυκλοφορούσε στην αυλή του σπιτιού της με τα πασούμια και τη ρόμπα που της είχε αγοράσει ο γαμπρός!. Και τα δύο αυτά είχαν φανταχτερά χρώματα, για να ξεχωρίζει ότι είναι αρραβωνιασμένη!. Τα φορούσε δε, με ξεχωριστή χαρά, καμαρώνοντας!.

    Ο γαμπρός, στις επισκέψεις του στο σπίτι της μνηστής του, δεν έπρεπε να μείνει να κοιμηθεί εκεί. Αλλά αν έμενε κοιμόταν…φρουρούμενος!.

    Αφήσαμε να πούμε τελευταία δύο λόγια για την περίπτωση που ανάμεσα σ’ έναν νέο και μια νέα είχε αναπτυχθεί …αγάπη καθώς και παραπέρα σχέσεις. Εδώ, το θέμα μπορούσε να έχει διάφορο τέλος. Από αίσιο μέχρι μοιραίο!. Ανάλογα με το ¨πως¨ θα διαμορφώνονταν τα πράγματα.

    Αίσιο, όταν ο νέος τηρούσε το λόγο του προς τη νέα και έστελνε το προξενιό και κυλούσαν ομαλά. Υπήρχαν όμως περιπτώσεις που ¨απορρίπτετο¨ το προξενιό για κάποιους λόγους, όπως, αν ο γαμπρός δεν ήταν αρεστός ή αν ήταν φτωχός κλπ. Τότε αν όντως είχε αναπτυχθεί αγάπη κα έρωτας, μεταξύ των δύο νέων ακολουθούσε η απαγωγή, που όμως ήταν προσβολή για το σπίτι της νύφης!. Στην περίπτωση αυτή, διακόπτοντο οι σχέσεις τους με τους γονείς κλπ και εξομαλύνοντο με την πάροδο του χρόνου. Αν όμως οι σχέσεις ήταν ¨προχωρημένες¨ και ο νέος όχι μόνο δεν έστελνε προξενιό αλλά ¨αγνοούσε¨ την περίπτωση ή αρνείτο παρά τις ¨υποδείξεις¨ να αποκαταστήσει την τιμή της οικογένεις που πρόσβαλε τότε, το τέλος, πολλές φορές ήταν μοιραίο σ’αυτές τις περιπτώσεις. Ο νέος ή θα έπρεπε να ¨φύγει νύχτα¨ δηλαδή να μεταναστεύσει είτε στο εσωτερικό μακριά είτε στο εξωτερικό ή να σκοτωθεί ή ακόμη και να αναγκαστεί ο ίδιος να σκοτώσει, σε μια πιθανή συμπλοκή…

Επισκεφθείτε μας